آشنایی مقدماتی با رصد آسمان شب
آشنایی مقدماتی با رصد آسمان شب
در جلسات قبلی بیشتر در مورد دانش ستاره‌شناسی با هم صحبت کردیم ولی این بار می‌خواهیم کمی به ستاره‌شناسی عملی روی بیاوریم و کم کم با مهارت‌های رصدی آشنا شویم و یاد بگیریم که چگونه به آسمان نگاه کنیم. تصور نمایید وقتی به آسمان نگاه می‌کنید بتوانید ستاره‌ها و صورت‌های فلکی را تشخیص داده و آنها را نام ببرید، در این زمان زیبایی آسمان برای شما بیش از پیش خواهد بود و ستاره‌شناسی برایتان جذاب‌تر می‌شود.
گاهی اوقات افراد هزینه بسیار زیادی متحمل می‌شوند تا یک تلسکوپ جدید را با مارکی معروف تهیه کنند. تلسکوپ را به خانه می‌آورند و آن را از جعبه خارج می‌کنند و زمانی که به زیر آسمان می‌روند و می‌خواهند با تلسکوپ به آسمان نگاه کنند، نمی‌توانند حتی یک جرم آسمانی را رصد کنند! سپس عصبانی شده و تلسکوپ را به درون جعبه بر می‌گردانند و شاید دیگر تا سالیان سال به سراغ آن نروند و از آن استفاده نکنند.
کار آنها بیهوده است، زیرا تصور می‌کنند با تماشای آسمان از پشت تلسکوپ می‌توانند صحنه‌های زیبا و اجرام خیره‌کننده‌ای را رصد کنند. اما این افراد هیچگاه نمی‌خواهند اندکی زمان صرف کنند تا یاد بگیرند که چگونه می‌توانند اجرامی را که امید دیدن‌شان را دارند در آسمان پیدا کنند. پس سوال این جاست، ما چگونه می‌توانیم شی‌ای را در آسمان بیابیم؟
وقتی که ما می‌خواهیم با اتومبیل سفر کنیم، برای پیدا کردن راه‌مان از نقشه استفاده می‌کنیم. این نقشه به بخشهای مختلفی مانند کشورها، استان‌ها و شهرها تقسیم می‌شود. در ستاره‌شناسی نیز از نقشه‌هایی استفاده می‌کنیم. درست مانند نقشه راه‌ها و جاده‌ها، نقشه آسمان شب نیز به بخشهای مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود. مانند تقسیم نقشه کره زمین به کشورها، نقشه آسمان شب نیز به بخش‌هایی به نام «صورت‌های فلکی» تقسیم‌بندی شده است.
برای اینکه بتوانید جرمی را در آسمان به راحتی پیدا کنید، بهتر است که از نقشه آسمان شب استفاده نمایید. برای استفاده از نقشه آسمان شب ابتدا باید با صورت‌های فلکی آشنا شوید. نقشه‌های‌‌آسمان شب را می‌توانید از کتابفروشی‌ها بخواهید و یا می‌توانید با مراجعه به اینجا نرم‌افزار آسمان شب را دانلود نمایید. همچنین می‌توانید از نقشه‌های موجود در سایت زیر نیز استفاده کنید :
در سایت بالا ابتدا برای اینکه کشور و شهر خود را مشخص کنید به این قسمت مراجعه کرده و نام شهر خود را به صورت لاتین وارد کنید تا سایت در بانک اطلاعاتی‌اش به جستجوی آن بپردازد. سپس به صفحه‌ای می‌روید که نتایج جستجو را در آن مشاهده می‌کنید، در این صفحه کافی است که بر روی نام شهر خود کلیک کرده تا تنظیمات سایت بر اساس محل زندگی شما تغییر کند.حال به صفحه‌ای دیگر می‌روید که در آن اطلاعاتی در مورد ماهواره‌ها و ایستگاه فضایی، موقعیت سیارات و دنباله‌دارها و همچنین نقشه آسمان شب را در اختیار شما قرار می‌دهد. نمونه‌ای از نقشه آسمان شب این سایت را می‌توانید در تصویر زیر مشاهده کنید. این نقشه مربوط به آسمان شهر تهران در تاریخ 25 بهمن ماه 1386 ساعت 8 شب می‌باشد. خط‌های قرمز رنگ معرف صورت‌های فلکی هستند که نام هر کدام از آنها با خط زرد رنگ در کنار آنها آورده شده است و نقاط آبی رنگ سیاراتی هستند که در این زمان در آسمان مشاهده می‌شوند.
نرم افزار قدرتمند و معروف starry night نیز در بازار وجود دارد که با تهیه آن نقشه ها و اطلاعات مفیدی از آسمان شب در اختیار شما خواهد بود. توصیه می کنم که حتماً این نرم افزار را تهیه نمایید.
نقشه آسمان شب موجود در اینجا نیز می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.
پس از اینکه به هر طریقی یک نقشه آسمان شب تهیه کردید در هفته چند شب با استفاده از آن به جستجوی صورت‌های فلکی بپردازد.
در ابتدای کار یافتن و تشخیص صورت‌های فلکی آسان نیست و کسب مهارت در این زمینه نیازمند صرف وقت می‌باشد. ولی یادگیری این موضوع در پیشرفت ستاره‌شناسی شما بسیار مهم است. برای راحت شدن کارتان بگذارید که نحوه استفاده از نقشه آسمان شب را برای شما توضیح دهم.
نقشه را بالای سر خود طوری بگیرید که شمال نقشه بر افق شمالی شما منطبق و همچنین غرب و شرق نقشه نیز بر افق‌های غرب و شرق منطبق شوند. ابتدا سعی کنید ستارگان پرنور و صورت‌های فلکی آنها را پیدا کنید و سپس بعد از پیدا کردن یک یا چند صورت فلکی در آسمان می‌توانید با استفاده از آنها صورت‌های فلکی اطرافشان را نیز شناسایی کنید. البته لازم نیست که تا پایان کار نقشه را بالای سر خود نگاه دارید، پس از اینکه جهت نقشه را توانستید با آسمان منطبق کنید می‌توانید آن را پایین بیاورید و روبروی خود قرار دهید. بعد از تمرین بسیار در این زمینه و کسب مهارت‌های لازم، یافتن صورت‌های فلکی و تشخیص آنها از هم بدون نقشه نیز برای شما امکان‌خواهد بود.
در مورد صورت‌های فلکی و تاریخچه آنها در جلسات بعدی بیشتر صحبت خواهیم کرد و تا پایان دوره روش پیدا کردن چند صورت فلکی مهم به شما آموزش داده خواهد شد. ولی تا شروع جلسات بعدی به هر طریقی که شده برای خود یک نقشه آسمان شب پیدا کنید تا بتوانید بهتر دروس را دنبال کنید. ولی این نکته را از خاطر نبرید که تنها با تمرین و ممارست است که می‌توانید مهارت یافتن صورت‌های فلکی را در خود افزایش دهید.
رصد آسمان شب
آسمان شب یکی از نعمت های طبیعت که خداوند آن را در اختیار بشر قرار داده تا بتواند با آن رابطه برقرار کند و از آن به عنوان راهنما و آزمایشگاه نجومی استفاده کند. آسمان شب، این طبیعت فراموش شده، بیش از 4500 سال است که مورد توجه بشر قرار می گیرد و این آثار باستانی از دیرباز تا کنون مورد کاوش انسان قرار گرفته است. . ما در این مقوله می خواهیم شما را با چگونگی رصد اجرام آسمانی آشنا کنیم تا بتوانید حتی بدون استفاده از هرگونه ابزار، صور فلکی، سیارات و ستارگان مهم را رصد کنید. این روش به گونه ای انتخاب شده که می تواند به کسانی که در آغاز فعالیت رصدی خود هستند، کمک کند.
چگونه به ستارگان نگاه کنیم؟
برای شروع ستاره شناسی و مشاهده ستارگان، به چیزی بیش از چشمانتان و یک دوربین
دوچشمی مناسب
احتیاج ندارید. کافی است که نقشه آسمان شب را مطابق با جهت جغرافیایی آسمان محل خود قرار
داده و به کمک آن به شناسایی و رصد ستارگان بپردازید.
اما برای مشاهده دقیق برخی از اجرام مانند سحابی ها و کهکشان ها به ابزار اپتیکی نیاز داریم. زیرا این ابزار می
توانند نور بیشتری را
نسبت به چشمانمان جمع آوری می کنند و همچنین قادر به بزرگنمایی هستند. دوربین دوچشمی و تلسکوپ دو ابزار اپتیکی
پرکاربرد در این زمینه هستند که هر کدام خصوصیت منحصر به خود را دارد.
آسمان در هر فصل چگونه تغییر می کند؟
آسمان مانند ساعت و تقویم است و با تغییر ساعت در شب، و فصل در سال، تغییر پیدا می کند. برای نمونه به جایگاه و موقعیت ستاره قطبی نسبت به دب اکبر اشاره می کنیم. در ساعت 10 شب اواسط دی ماه، دب اکبر در سمت راست ستاره قطبی قرار دارد و در ساعت 10 شب اواسط فروردین در بالا آن و در همان ساعت در اواسط تیر ماه در سمت چپ ستاره قطبی قرار دارد.
منبع ها: nojum.tk و daneshnameh.roshd.ir و noojum.blogtak.com
نظر دادن را فراموش نكنيد.
بيا تا گل برافشانيم و مي در ساغر اندازيم