نجوم آماتوری را چگونه آغاز کنیم؟

نجوم آماتوری را چگونه آغاز کنیم؟

هر روز ایمیل های مشابه ای با این موضوع به دستم می رسد. "من به ستاره شناسی خیلی علاقه دارم، اما نمی دانم چطور و از کجا باید شروع کنم؟ آیا مرکز خاصی هست که ستاره شناسی را آموزش دهد؟ من بدون تلسکوپ که کاری نمی توانم کنم؟ به نظر شما کدام تلسکوپ را باید بخرم؟ و...." در این مقاله سعی می شود تا راه صحیح شروع کار در نجوم آماتوری به شما نشان داده شود.

بسیاری از تازه کارهای ستاره شناسی راه اشتباهی را در پیش می گیرند و شکست می خورند، خود من هم یک بار در این راه شکست خوردم و یک سال از نجوم دور بودم و احساس می کردم تمامی کارهایم بی نتیجه بوده است. اما یک سالی است که ستاره پارسی را راه اندازی کرده ام و من حالا کارهایی که در گذشته انجام دادم و فکر می کردم بی نتیجه بوده، برای من ابزاری شده است تا بوسیله آن گام کوچکی در همگانی کردن علم و آموزش علم ستاره شناسی بردارم.

شاید شما هم منجم آماتور بوده اید و حالا ناراحت و دلسرد شده اید شاید هم تازه می خواهید نجوم را آغاز کنید. خواهش می کنم یک بار این مقاله را بخوانید حتما مسیر خود را برای رسیدن موفقیت در نجوم آماتوری و لذت بردن از زیبایی های شگفت انگیز آسمان پیدا خواهید کرد. امیدوارم این توصیه های این مقاله را به خاطر بسپارید تا اگر روزی کسی از شما پرسید: "ستاره شناسی را از کجا شروع کنم؟" به راحتی بتوانید او را راهنمایی کنید.

کتابخانه های عمومی منبع اطلاعات

نجوم، هم علم است و هم سرگرمی، و لذت آن به سبب اکتشاف های هوشمندانه، راز و رمز و زیبایی های شگفت انگیز آسمان شب است. حتی در کشورهای پیشرفته دنیا هم فقط بعضی از افراد این شانس را دارند که یادگیری نجوم را در موسسه یا انجمنی شروع کنند. ممکن است شما به روش های گوناگونی با علم ستاره شناسی آشنا شده باشید. مثلا" مطالعه روزنامه، شنیدن خبری از تلویزیون، سایتهای نجومی، یا رفتن به آسمان نما و... . این روش ها برای ایجاد انگیزه مناسب هستند، اما بعید است مطالبی را که به این صورت خوانده اید یا شنیده اید، همان مطالبی باشند که در شروع کار به آنها نیاز دارید. پس یادگیری نجوم را خودتان آغاز کنید.

به کتابخانه های عمومی سر بزنید و مطالعه را با کتابهای پایه ای نجوم شروع کنید. اگر کتاب های مورد نظر خود را در کتابخانه ها پیدا نکردید. خودتان این کتاب ها را تهیه کنید. انتشارات گیتاشناسی در ایران کتاب های پایه و بسیار مفیدی در زمینه ستاره شناسی منتشر کرده است که می توان به "نجوم به زبان ساده، راهنمای صورت های فلکی و راهنمای آسمان شب" اشاره کرده است که از بهترین کتابهای پایه ای حال حاضر در کشور است.

من خودم با مجله نجوم و مطالعه چند کتاب پایه ستاره شناسی را آغاز کردم، حتی در سال های گذشته برای مجله نجوم هم مقاله می نوشتم برخوردهایی که در مجله نجوم بوجود آمد، مرا نجوم متنفر کرد و یک سال مرا از این علم شگفت انگیز دور نگه داشت. البته جای تشکر دارد چون اگر این اتفاق نمی افتاد شاید من در حال حاضر چنین انگیزه ای برای آموزش نجوم نداشتم.

چگونه مطالعه کنیم؟

کتاب های نجومی را مانند رمان و یا کتاب های درسی مطالعه نکنید، چرا گفتم کتاب درسی؟ در ایران بارزترین نمونه مطالعه بدون فهمیدن، همین مطالعه کتابهای درسی (مخصوصا برای آمادگی کنکور و ورود به دانشگاه) است. به راستی شما که در حال حاضر دانشجوی دانشگاه هستید چقدر از کتابهای درسی دبیرستان را یاد گرفته اید؟

یکی از دوستان می گفت: وقتی مطالعه نجوم را شروع کردم، در یکی از کتابها خواندم که تقریبا" همیشه یک روی کره ماه به زمین است. بعد فهمیدم که علت این است که مدت زمان چرخش وضعی ماه با مدت زمان گردش آن به دور زمنی برابر است. تصور این قضیه برایم مشکل بود. به همین دلیل توپی برداشتم و خود را به عنوان زمین و توپ را ماه فرض کردم. بالاخره مسئله حل شد:. یادگیری در نجوم همین طور است! شبیه سازی بسیاری از پدیده های نجومی با وسایلی ساده ممکن است. این شبیه سازی ها در یادگیری مسائل موثرند.

از جمله هایی که در کتاب ها می خوانید، به سرعت نگذرید (مانند کتابهای درسی!) و در مورد آن ها قدری تفکر کنید. فقط در این صورت است که آرام آرام دیدگاه صحیح و مطمئنی در نجوم پیدا خواهید کرد.

شناسایی صورت های فلکی با چشم غیرمسلح

شناختن صورت های فلکی بسیار لذت بخش است. این کار برای شما که به تازگی نجوم را شروع کرده اید بسیار ضروری است. یادم می آید قبل از اینکه ستاره شناسی را به طور جدی شروع کنم فکر می کردم خوشه پروین دب اصغر است.

درپایگاه اطلاع رسانی ستاره پارسی در هر هفته حداقل شما را با یکی از صورت فلکی های آسمان شب و ستاره های آن ها آشنا می کنم. لزومی ندارد نام تمامی ستاره ها را از بر باشید. همین که ستاره های پر نور آسمان را بشناسید کافی است. پس از خواندن مطالبی در مورد تحول ستاره ها، با گفتن اینکه: "آن ستاره آبی، رجل الجبار است و آن ستاره قرمز ابط الجوزا" احساس خوشی پیدا می کنید، زیرا با اینگونه است که با شگفتی های آسمان پیوند می خورید.

برای خرید تلسکوپ عجله نداشته باشید

پرداختن به بسیاری از سرگرمی های آموزنده نیاز به صرف هزینه دارد، اما برای ستاره شناسی نیازی نیست شما هزینه زیادی کنید. ایمیل هایی بدستم رسیده است که مثلا" می پرسند با یک تلسکوپ 4 اینچی چه چیزی را می تونیم بینیم؟"

اشتباه اینجاست که بسیاری از تازه کارها تصور می کنند برای شروع باید حتما" تلسکوپی پیشرفته و گرانقیمت خرید. دوست عزیز، شما که هنوز صورت های فلکی را نمی شناسی، استفاده صحیح از نقشه های ستاره ها را بلند نیستی و با اجرام غیر ستاره ای آشنا نیستی، چرا در فکر خرید تلسکوپ هستی؟ در شروع کار، به هیچ وجه تلسکوپ وسیله مناسبی نیست، حتی زیان آور است!!!

افرادی را می شناسم که تلسکوپ های بسیار گران قیمتی و رباتیک خریدند و با این تفکر که قلب نجوم آماتوری را در دست گرفته اند، کار خود را شروع کردند. اما در حال حاضر تلسکوپ آنها در گوشه خانه خاک می خورد و در واقع دکور شده است.

تجربه نشان می دهد که موفق ترین اخترشناسان آماتور کسانی هستند که کار را با حداقل امکانات و وسایل شروع می کنند. این افراد برای جبران کمبود وسایل، بیشتر به مطالعه و استفاده از نقشه ها گرایش پیدا می کنند. حتی رصد های دقیقی با با چشم غیرمسلح انجام می دهند. به همین دلیل مهارتهای رصدی آنها افزایش می یابد و بعدها که امکانات مناسبی به دست می آورند، به خوبی از آن استفاده می کنند.

خود من در حال حاضر هنوز تلسکوپ شخصی ندارم.

با دوربین دوچشمی شروع کنید

بهترین ابزار شروع کار دوربین دو چشمی است. اما چرا دوربین دوچشمی؟ به این دلایل من دوربین دوچشمی را توصیه می کنم:

1- دوربین های دوچشمی میدان دید گسترده ای دارند، با آنها راحت تر و سریع تر می توانید اجرام غیر ستاره ای را پیدا کنید. تلسکوپ ها بزرگنمایی زیادی دارند و بخش کوچکی از آسمان را نشان می دهند.

2- تصویر در دوربین های دو چشمی مستقیم است و در صورتی که معمولا در تلسکوپ ها تصور وارانه با برگردان جانبی است.

3- دوربینهای دو چشمی ارزان و در دسترس تر هستند و حمل و نقل آنها آسان است. دوربین دوچشمی توان دید شما را نسبت به چشم غیر مسلح آنقدر افزایش می دهد، که تلسکوپ توان دید شما را نسبت به دوربین دو چشمی. پس دوربین دو چشمی وسیله ای است میان چشم های شما و تلسکوپ. قیمت دوربین دوچشمی معمولا بین یکدهم تا یک چهارم تلسکوپ های کوچک است.

دوربین های که عدسی شیئی (عدسی جلوی دوربین) بزرگتری دارند برای کارهای نجومی و رصدی مناسب تر هستند. دوربینهای کوچک تر از 40 میلیمتر مناسب رصد نیستند. دوربینهای مناسب برای رصد بزرگنمایی بین 6 تا 15 دارند.

منجم آماتور چه کارهایی انجام می دهد؟

بعد از اینکه دوربین دوچشمی تهیه کردیم، چه کاری می توانیم بکنیم؟ می توانید ماه، سیارات و نوار کهکشان را مشاهده کنید. اما اینها کارهای کوچکی است. اگر صورت های فلکی را به خوبی بشناسید و بتوانید نقشه ستاره ها را با آسمان تطبیق دهید، وارد جرگه رصد کنندگان آماتور می شوید. در این صورت یک عمر با شگفتی های آسمان شب سرگرم خواهید بود! فراموش نکنید که رصدهای آماتوری به اندازه بررسی سیاهچاله ها، اخترنماها و مسائل اخترفیزیکی پیچیده نیست. اگرچه داشتن اطلاعات اخترفیزیکی و کیهانشناسی تا حدودی برای آماتورها لازم است، ما برنامه کاری ستاره شناسان آماتور درباره این مسائل نیست. این کارها مربوط به اخترشناسان حرفه ای است. آماتورهای می توانند صدها جرم غیرستاره ای مانند: سحابیها، خوشه های ستاره ای، کهکشانها و... را با دوربین دوچشمی مشاهده کنند. بیشتر 110 جرم غیرستاره ای موجود در فهرست مسیه (فهرستی از اجرام غیر ستاره ای که شارل مسیه آن را در اواخر قرن هجدهم جمع آوری کرد.) با دوربین های دوچشمی قابل مشاهده هستند.

ماه شناسی رصدی هم از شاخه های مورد توجه آماتورها است. سطح ماه پوشیده است از حفره ها، دشتها و رشته کوه ها است. با استفاده از نقشه ماه و دوربین دوچشمی می توانید دهها حفره، رشته کوه و... را با نام هایشان شناسایی کنید.

بسیاری از تک ستاره هایی که در آسمان مشاهده می کنید، دوتایی یا چندتایی هستند. دوربین های دوچشمی بعضی از آنها را تفکیک می کنند. درخشندگی بعضی از ستاره ها تغییر می کند که به آنها ستاره های متغییر می گویند. بررسی تغییرات درخشندگی متغییرها از دیگر فعالیتهایی است که آماتورها انجام می دهند.

بررسی و رصد حرکت سیارک ها و دنباله دارها نیز بسیار جالب توجه است. آیا می دانستید دنباله دارها را اغلب ستاره شناسان آماتور کشف می کنند؟ مثلا" دنباله دار پرفروغ هیل باپ که در بهار 1376 به اوج نورانیتش رسید را دو ستاره شناس آماتور آلن هیل و توماس باپ کشف کردند.

انجام این کارها زمانی امکان پذیر است که شما با نقشه های ستاره ای آشنا باشید، به کتاب های مرجع مراجعه کنید و اطلاعاتی در مورد اجرامی که مشاهده می کنید، به دست آورید. توجه داشته باشید که مهارت هایی که در استفاده از نقشه ها و مطالعه کتاب های مرجع کسب می کنید در آینده، هنگام بهره گیری از تلسکوپ هم به درد شما می خورد.

ثبت داده ها و گزارش نویسی رصدها

از مهمترین کارهایی که رصدکنندگان آماتور انجام می دهند، ثبت رصدها است. هرچه بیشتر مهارت های رصدی کسب کنید، رصدهایتان را دقیق تر ثبت خواهید کرد و گزارش های دقیق تری خواهید داشت.

با مشاهده همین گزارش ها به راحتی می توان آماتورهای پیشرفته را از مبتدی تشخیص داد. حتما" گزارش ها و تجربیات رصدی خود را برای ما ارسال کنید تا با نام خودتان در پایگاه اطلاع رسانی ستاره پارسی منتشر کنم.

تشکیل گروه های نجوم آماتوری

همانطور که به مطالعات شخصی ادامه می دهید. خوب است تا با دوستان دیگرتان که به ستاره شناسی علاقه دارند، گروهی را تشکیل دهید. ایجاد گروه های آماتوری دوفایده دارد:

1- اینکه امکان تبادل اطلعات و بحث درباره مسائل نجومی قراهیم می شود (در همین بحث ها است که بسیاری از مشکلات علمی آماتورها حل می شود.).

2- اصولا" کار گروهی شوق و انگیزه ایجاد می کند. می توانید با برنامه ریزی مناسب و تقسیم کار بین خودتان سریعتر پیشرفت کنید.

نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که درگیر اسم و رسم گروه نباشید. این دردی است که درحال حاضر نجوم آماتوری ما با آن گریبان گیر است. بسیاری از گروه های نجومی را می شناسم که به خاطر همین اسم و رسم از هم پاشیدند. پس اساس، انجام کار علمی در مسیری صحیح است.

حالا موقع خرید تلسکوپ است

هنگامی که به خوبی با رصدهای آماتوری آشنا شوید و اطلاعات زیادی کسب کنید، زمان استفاده از تلسکوپ فرا می رسد. باید در خرید تلسکوپ دقت کنید. پیشنهاد می کنم تلسکوپ بی دوام را که بیشتر جنبه اسباب بازی دارند نخرید. این روزها در مغازها تلسکوپ های کوچک چینی بسیار به چشم می خورد این تلسکوپ ها ظاهری زیبا دارند اما در رصد کارایی ندارند. اگر می خواهید این نوع تلسکوپ ها را تهیه کنید بهتر است هزینه خود را صرف خرید دوربین دوچشمی کنید.

تلسکوپ های مناسب دو ویژگی دارند:

1- پایدار و محکم هستند و استقرار خوبی دارند

2- کیفیت عدسی ها یا آینه های شان بسیار خوب است.

تلسکوپ ها با اندازه عدسی یا آینه 6 تا 5/12 سانتی متر (5/2 تا 5 اینچ) برای رصد های معمولی مناسب هستند. هرقدر اندازه عدسی یا آینه تلسکوپ بزرگتر باشد، توان جمع آوری نور آن بیشتر است و اجرام را درخشان تر نشان میدهد. در عین حال تلسکوپ نباید آنقدر سنگین باشد که در حمل و نقل آن دچار مشکل شوید چون در بعضی از رصدها لازم است خارج از شهر بروید.

به این نکته توجه داشته باشید که: "بهترین تلسکوپ برای شما، تلسکوپی است که از آن بیشترین استفاده را خواهید کرد." اگر درحال حاضر پول کافی برای خرید تلسکوپ ندارید بهترین کار پس انداز است.

اگر یک سال دیگر با دروبین دوچشمی کار کنید، بهتر از آن است که با پول کم، تلسکوپی ارزان و نامناسب بخرید. البته اگر گروه آماتوری تشکیل داده این، خوب است همگی در خرید تلسکوپ شریک شوید.

ستاره شناسی به شما درس می دهد

نجوم علمی است که به شما بردباری و فروتنی می آموزد. بهتر است خود را برای آموختن آماده کنید. هنگامی که آسمان ابری است کاری نمی توانید کنید. ممکن است برای پدیده های نجومی مانند خورشید گرفتگی کلی (کسوف) سالها منتظر بمانید. به هر حال آسمان به میل شما عمل نمی کند. شما باید در مواقع مناسب از آن بهره ببرید.

اغلب اجرامی که با دوربین دوچشمی با تلسکوپ مشاهده می کنید، اغلب کم نور و کوچک هستند و به زحمت دیده می شوند. تصاویر رنگی سحابی ها و کهکشان هایی که در سایتها، مجلات و پوسترها مشاهده می کنید، با استفاده از تلسکوپ های بزرگ و توسط فیلترهای مخصوص گرفته شده اند. معمولا"در آسمان شب صحنه های رنگی را مشاهده نخواهید کرد.

ستاره شناسی را با آسودگی دنبال کنید

بعضی از افراد درباره تلسکوپ یا دوربینی که می خرند، احساس نگرانی می کنند که مبادا کامل نباشد: "این تلسکوپ نقص دارد. آن وقت من این همه پول دادم!" وقتی آزمایش های گوناگونی را انجام می دهید و بعد تلسکوپ می خرید نگرانی های بعدی بی دلیل است. در مقاله های بعدی شما را با انتخاب مناسب یک تلسکوپ آشنا می کنیم.

خود را به تمیز کردن عدسی یا آینه تلسکوپ و منظم کردن دفترچه یادداشت رصد ملزم نکنید. هیچ اجباری درکار نیست. بعضی از آماتورها احساس می کنند که کار مفیدی انجام نمی دهند. این همان اشتباهی بود که من دوسال پیش انجام دادم و خود را نجوم آماتوری کنار کشیدم. ما تصور درستی از کار مفید نداریم، کار مفید علمی کاری است که دانش بشری را افزایش دهد. ستاره شناسان آماتور با انجام رصدها و ثبت آنها کاری مفید انجام می دهند، زیرا در بسیاری از مواقع همین گزارش های رصدی برای اخترشناسان حرفه ای کمک بزرگی بوده است. البته ممکن است چندین سال طول بکشد تا فردی تازه کار به آماتوری با تجربه ارتقاء یابد؛ پس نگرانی شما بی مورد است و عجله نکنید!

به هر حال نجوم آماتوری علاوه بر موارد آموزشی، سرگرمی مناسب و آرامی است. هر وقت احساس کردید از ابری شدن آسمان، ندیدن اجرام کم نور ویا از حرف مردم و ... اوقات تلخ هستید، نفس عمیقی بکشید و به خاطر بیاورید :"من نجوم آماتوری را دنبال می کنم، چون به آن علاقه دارم و از آن لذت می برم!"

آسمانی صاف و پر ستاره برای شما آرزومندم.

منبع : Persianstar.com

 

با نظرات سازنده خود مرا خوشحال كنيد.

آشنایی مقدماتی با رصد آسمان شب

آشنایی مقدماتی با رصد آسمان شب

در جلسات قبلی بیشتر در مورد دانش ستاره‌شناسی با هم صحبت کردیم ولی این بار می‌خواهیم کمی به ستاره‌شناسی عملی روی بیاوریم و کم کم با مهارت‌های رصدی آشنا شویم و یاد بگیریم که چگونه به آسمان نگاه کنیم. تصور نمایید وقتی به آسمان نگاه می‌کنید بتوانید ستاره‌ها و صورت‌های فلکی را تشخیص داده و آنها را نام ببرید، در این زمان زیبایی آسمان برای شما بیش از پیش خواهد بود و ستاره‌شناسی برایتان جذاب‌تر می‌شود.

گاهی اوقات افراد هزینه بسیار زیادی متحمل می‌شوند تا یک تلسکوپ جدید را با مارکی معروف تهیه کنند. تلسکوپ را به خانه می‌آورند و آن را از جعبه خارج می‌کنند و زمانی که به زیر آسمان می‌روند و می‌خواهند با تلسکوپ به آسمان نگاه کنند، نمی‌توانند حتی یک جرم آسمانی را رصد کنند! سپس عصبانی شده و تلسکوپ را به درون جعبه بر می‌گردانند و شاید دیگر تا سالیان سال به سراغ آن نروند و از آن استفاده نکنند.

کار آنها بیهوده است، زیرا تصور می‌کنند با تماشای آسمان از پشت تلسکوپ می‌توانند صحنه‌های زیبا و اجرام خیره‌کننده‌ای را ‌رصد کنند. اما این افراد هیچگاه نمی‌خواهند اندکی زمان صرف کنند تا یاد بگیرند که چگونه می‌توانند اجرامی را که امید دیدن‌شان را دارند در آسمان پیدا کنند. پس سوال این جاست، ما چگونه می‌توانیم شی‌ای را در آسمان بیابیم؟

وقتی که ما می‌خواهیم با اتومبیل سفر کنیم، برای پیدا کردن راه‌مان از نقشه استفاده می‌کنیم. این نقشه به بخش‌های مختلفی مانند کشورها، استان‌ها و شهرها تقسیم می‌شود. در ستاره‌شناسی نیز از نقشه‌هایی استفاده می‌کنیم. درست مانند نقشه راه‌ها و جاده‌ها، نقشه آسمان شب نیز به بخش‌‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود. مانند تقسیم نقشه کره زمین به کشورها، نقشه آسمان شب نیز به بخش‌هایی به نام «صورت‌های فلکی» تقسیم‌بندی شده است.

برای اینکه بتوانید جرمی را در آسمان به راحتی پیدا کنید، بهتر است که از نقشه آسمان شب استفاده نمایید. برای استفاده از نقشه آسمان شب ابتدا باید با صورت‌های فلکی آشنا شوید. نقشه‌های‌‌آسمان شب را می‌توانید از کتابفروشی‌ها بخواهید و یا  می‌توانید با مراجعه به اینجا نرم‌افزار آسمان شب را دانلود نمایید. همچنین‌ می‌توانید از نقشه‌های موجود در سایت زیر نیز استفاده کنید :

www.heavens-above.com

در سایت بالا ابتدا برای اینکه کشور و شهر خود را مشخص کنید به این قسمت  مراجعه کرده و نام شهر خود را به صورت لاتین وارد کنید تا سایت در بانک اطلاعاتی‌اش به جستجوی آن بپردازد. سپس به صفحه‌ای می‌روید که نتایج جستجو را در آن مشاهده می‌کنید، در این صفحه کافی است که بر روی نام شهر خود کلیک کرده تا تنظیمات سایت بر اساس محل زندگی شما تغییر کند.حال به صفحه‌ای دیگر می‌روید که در آن اطلاعاتی در مورد ماهواره‌ها و ایستگاه فضایی، موقعیت سیارات و دنباله‌دارها و همچنین نقشه آسمان شب را در اختیار شما قرار می‌دهد. نمونه‌ای از نقشه آسمان شب این سایت را می‌توانید در تصویر زیر مشاهده کنید. این نقشه مربوط به آسمان شهر تهران در تاریخ 25 بهمن ماه 1386 ساعت 8 شب می‌باشد. خط‌های قرمز رنگ معرف صورت‌های فلکی هستند که نام هر کدام از آنها با خط زرد رنگ در کنار آنها آورده شده است و نقاط آبی رنگ سیاراتی هستند که در این زمان در آسمان مشاهده می‌شوند.

نرم افزار قدرتمند و معروف starry night نیز در بازار وجود دارد که با تهیه آن نقشه ها و اطلاعات مفیدی از آسمان شب در اختیار شما خواهد بود. توصیه می کنم که حتماً این نرم افزار را تهیه نمایید.

نقشه آسمان شب موجود در اینجا نیز می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.

پس از اینکه به هر طریقی یک نقشه آسمان شب تهیه کردید در هفته چند شب با استفاده از آن به جستجوی صورت‌های فلکی بپردازد.

در ابتدای کار یافتن و تشخیص صورت‌های فلکی آسان نیست و کسب مهارت در این زمینه نیازمند صرف وقت می‌باشد. ولی یادگیری این موضوع در پیشرفت ستاره‌شناسی شما بسیار مهم است. برای راحت شدن کارتان بگذارید که نحوه استفاده از نقشه آسمان شب را برای شما توضیح دهم.

نقشه را بالای سر خود طوری بگیرید که شمال نقشه بر افق شمالی شما منطبق و همچنین غرب و شرق نقشه نیز بر افق‌های غرب و شرق منطبق شوند. ابتدا سعی کنید ستارگان پرنور و صورت‌های فلکی آنها را پیدا کنید و سپس بعد از پیدا کردن یک یا چند صورت فلکی در آسمان می‌توانید با استفاده از آنها صورت‌های فلکی اطرافشان را نیز شناسایی کنید. البته لازم نیست که تا پایان کار نقشه را بالای سر خود نگاه دارید، پس از اینکه جهت نقشه را توانستید با آسمان منطبق کنید می‌توانید آن را پایین بیاورید و روبروی خود قرار دهید. بعد از تمرین بسیار در این زمینه و کسب مهارت‌های لازم، یافتن صورت‌های فلکی و تشخیص آنها از هم بدون نقشه نیز برای شما امکان‌خواهد بود.

در مورد صورت‌های فلکی و تاریخچه آنها در جلسات بعدی بیشتر صحبت خواهیم کرد و تا پایان دوره روش پیدا کردن چند صورت فلکی مهم به شما آموزش داده خواهد شد. ولی تا شروع جلسات بعدی به هر طریقی که شده برای خود یک نقشه آسمان شب پیدا کنید تا بتوانید بهتر دروس را دنبال کنید. ولی این نکته را از خاطر نبرید که تنها با تمرین و ممارست است که می‌توانید مهارت یافتن صورت‌های فلکی را در خود افزایش دهید.

رصد آسمان شب

آسمان شب یکی از نعمت های طبیعت که خداوند آن را در اختیار بشر قرار داده تا بتواند با آن رابطه برقرار کند و از آن به عنوان راهنما و آزمایشگاه نجومی استفاده کند. آسمان شب، این طبیعت فراموش شده، بیش از 4500 سال است که مورد توجه بشر قرار می گیرد و این آثار باستانی از دیرباز تا کنون مورد کاوش انسان قرار گرفته است.                                                                                     . ما در این مقوله می خواهیم شما را با چگونگی رصد اجرام آسمانی آشنا کنیم تا بتوانید حتی بدون استفاده از هرگونه ابزار، صور فلکی، سیارات و ستارگان مهم را رصد کنید. این روش به گونه ای انتخاب شده که می تواند به کسانی که در آغاز فعالیت رصدی خود هستند، کمک کند.                               

چگونه به ستارگان نگاه کنیم؟

برای شروع ستاره شناسی و مشاهده ستارگان، به چیزی بیش از چشمانتان و یک دوربین دوچشمی مناسب احتیاج ندارید. کافی است که نقشه آسمان شب را مطابق با جهت جغرافیایی آسمان محل خود قرار داده و به کمک آن به شناسایی و رصد ستارگان بپردازید.                 
اما برای مشاهده دقیق برخی از اجرام مانند سحابی ها و کهکشان ها به ابزار اپتیکی نیاز داریم. زیرا این ابزار می توانند نور بیشتری را نسبت به چشمانمان جمع آوری می کنند و همچنین قادر به بزرگنمایی هستند. دوربین دوچشمی و تلسکوپ دو ابزار اپتیکی پرکاربرد در این زمینه هستند که هر کدام خصوصیت منحصر به خود را دارد.                          

آسمان در هر فصل چگونه تغییر می کند؟

آسمان مانند ساعت و تقویم است و با تغییر ساعت در شب، و فصل در سال، تغییر پیدا می کند. برای نمونه به جایگاه و موقعیت ستاره قطبی نسبت به دب اکبر اشاره می کنیم. در ساعت 10 شب اواسط دی ماه، دب اکبر در سمت راست ستاره قطبی قرار دارد و در ساعت 10 شب اواسط فروردین در بالا آن و در همان ساعت در اواسط تیر ماه در سمت چپ ستاره قطبی قرار دارد.

 

منبع ها: nojum.tk و daneshnameh.roshd.ir و noojum.blogtak.com

 

نظر دادن را فراموش نكنيد.

راديو تلسكوپ ها

رادیو تلسکوپ  

رادیو تلسکوپ   (تلسکوپ رادیویی( Radio telescope

در اوايل قرن هفدهم ميلادي گاليله با ساختن تلسكوپ، چشم خود را به ابزاري مسلح نمود كه مي‌توانست توانايي رصد او را افزايش دهد. هر چند امروزه تلسكوپهايي به مراتب قويتر و حساستر از آنچه گاليله ساخته بود، طراحي و توليد مي‌شوند، اما اصل موضوع هنوز تغيير نكرده است. واقعيت اين است كه بايد نوري وجود داشته باشد تا تلسكوپ با جمع‌آوري و متمركز ساختن آن تصويري تهيه نمايد.
جيمز كلارك ماكسول، فيزيكدان برجسته انگليسي در قرن نوزدهم ميلادي پي به ماهيت الكترومغناطيسي بودن نور برد. در واقع امواج الكترومغناطيسي تنها به نور محدود نمي‌شوند و طيف گسترده‌اي را در بر مي‌گيرند، اما چشم ما فقط قادر به ايجاد تصوير از محدوده خاصي از اين طيف گسترده‌ مي‌باشد كه ما آن را نور مي‌ناميم. براي مشاهده و درك ساير طول موجهاي ارسال شده به جانب ما، احتياج به ابزاري جهت جمع‌آوري، آناليز و آشكارسازي آنها به شكل صوت يا تصوير داريم.

 

امواج الكترومغناطيسي طيف بسيار وسيعي از طول موجهاي بسيار كوچك تا بسيار بزرگ را در بر‌مي‌گيرند. اين امواج را با توجه به اندازه طول موج به هفت دسته‌ مختلف تقسيم‌بندي مي‌كنند كه شامل امواج گاما با طول موجهايي كوچكتر از ^9-10 سانتيمتر تا امواج راديويي با طول موج بزرگتر از 10 سانتيمتر را شامل مي‌شوند.  همانطور كه در شكل بالا ملاحظه مي‌شود محدوده امواج نوري كه قابل ديدن توسط چشم انسان مي‌باشند، محدوده بسيار كوچكي از اين طيف گسترده است. با حركت از سمت امواج راديويي به سمت امواج گاما، همزمان با كاهش طول موج، فركانس آن و در نتيجه انرژي موج افزايش مي‌يابد.

هنگامي كه رصد از سطح زمين انجام مي‌گيرد، دريافت و آشكارسازي امواج الكترومغناطيسي با مشكلي روبرو مي‌شود كه به اثرات جوّ غليظ زمين مربوط مي‌گردد. جوّ زمين تنها به محدوده امواج مرئي، مايكروويو و راديويي، آن هم با جذب و پراكنده ساختن بسيار، اجازه عبور مي‌دهد. از آن‌جاكه امواج مايكروويو بخشي از امواج راديويي محسوب مي‌شوند، مشاهده مي‌شود كه با آشكارسازي محدوده وسيع امواج راديويي گسيل شده از آسمان، راه ديگري براي رصد اجرام سماوي گشوده مي‌شود.

اختر شناسان از سال ۱۹۳۱ كه كارل جانسكي ( K.Jansky ) به طور اتفاقي راديو تلسكوپ را كشف كرد، بارها و بارها به اين نكته پي برده‌اند كه جهان بسيار فراتر از آن چيزي است كه چشم انسان قادر به ديدن آن است. با استفاده از راديو تلسكوپ‌ها، آشكارسازهاي مادون قرمز و ماوراي بنفش و تلسكوپهاي مخصوص اشعه X و اشعه گاما جزئيات بسيار دقيقي از كيهان آشكار شده است و معلوم شد كه كيهان مملو از اجرام عجيبي همچون سياهچاله‌ها و تپ‌اختر‌ها است كه نمي توان آنها را از وراي عدسي چشمي يك تلسكوپ نوري مشاهده كرد. در حقيقت هر قسمت از طيف الكترومغناطيس چيز هاي عجيب و منحصر به فردي را به اخترشناسان ارائه داده است.

ابزاري كه براي مشاهده راديويي آسمان مورد استفاده قرار مي‌گيرد را تلسكوپ راديويي مي‌نامند كه از نظر ساختار كلي بسيار شبيه يك راديوي معمولي عمل مي‌كند، بدين معني كه همانند راديوهاي معمولي از يك آنتن، يك آمپلي فاير و يك آشكار‌ساز تشكيل شده ا‌ست. آنتن‌ها مي‌توانند از يك آنتن ساده و معمولي نيم موج دو قطبي، نظير آنچه در گيرنده‌هاي تلويزيوني استفاده مي‌شود، تا آنتن‌هاي مجهز به بشقابهاي عظيم 300 متري باشند..

در تلسكوپهاي راديويي نيز همانند آنچه در مورد همتاي نوري آنها صادق است، بزرگ بودن سطح جمع‌آوري كننده امواج از دو جنبه مفيد مي‌باشد.

اول آنكه توان جمع‌آوري امواج براي رصد منابع ضعيف و يا خيلي دور افزايش مي‌يابد و دوم اينكه توان تفكيك نسبت مستقيمي با قطر بشقاب آنتن دارد. هر چه، قدرت تفكيك تلسكوپي بيشتر باشد، توانايي آن براي جداسازي جزييات تصوير افزايش خواهد يافت. قدرت تفكيك تلسكوپها رابطه تنگاتنگي با سطح جمع‌آوري كننده امواج و طول موج آنها دارد. هر جه سطح جمع‌آوري كننده بزرگتر و طول موج امواج الكترومغناطيسي كوچكتر باشند، قدرت تفكيك تلسكوپ افزايش مي‌يابد. مشكل تلسكوپهاي راديويي از اينجا شروع مي‌شود كه قدرت تفكيك يك تلسكوپ با طول موج دريافتي نسبت عكس دارد. تلسكوپهاي راديويي در مقابل همتايان نوري خود كه موظف به جمع‌آوري و آشكارسازي امواجي در محدوده طول موج ^4-10 تا ^5-10 سانتيمتر مي‌باشند، مي‌بايستي امواجي با دامنه وسيع طول موج، از يك ميليمتر تا چندين متر را جمع‌آوري نمايند. اين امر باعث مي‌شود كه توان تفكيك اين گونه از تلسكوپها به شدت كاهش پيدا كند. براي مثال قدرت تفكيك يك تلسكوپ نوري 50 سانتيمتري، 2/0 ثانيه قوسي است، در حالي كه قدرت تفكيك يك تلسكوپ راديويي به خصوص، با همين قطر دهانه 138 درجه خواهد بود. اگر بدانيم كه قرص كامل ماه در آسمان تنها 5/0 درجه قوسي است مي‌فهميم كه چنين تلسكوپي عملاً كارايي ندارد. چنين تلسكوپي ماه را اصلاً نمي‌تواند ببيند.

اما از سوي ديگر و باز هم به دليل طول موجهاي متفاوتي كه اين دو گونه تلسكوپ در محدوده آنها رصد مي‌نمايند، ساخت بشقابهاي آنتن يك راديو تلسكوپ بسيار ساده‌تر از ساخت يك آينه و يا عدسي است. صاف بودن سطح يك بازتاب كننده خوب، رابطه مستقيمي با طول موجِ امواجي دارد كه بايد از سطح آن بازتابيده شوند. مي‌توان فرض كرد، زماني بازتاب كننده‌اي مورد قبول خواهد بود كه قطر يا ضخامت هيچكدام از خُلَل و فَرجهاي روي آن از 05/0 طول موج مورد نظر بيشتر نباشد، بنابراين بشقاب آنتني كه قرار است براي امواجي به طول موج حداقل 20 سانتيمتر، ساخته شود، مجاز به داشتن ناهمواريهايي تا قطر 1 سانتيمتر است. اين مقدار ناهمواري كه براي بشقاب تلسكوپ راديويي مجاز به شمار مي‌رود، براي آينه يك تلسكوپ نوري فاجعه به حساب آمده و عملاً آن را غير قابل استفاده مي‌نمايد.

بنا به دليل گفته شده است كه مي‌توان راديوتلسكوپهايي با يك بشقاب 300 متري ساخت، كاري كه در مورد تلسكوپهاي نوري به يك معجزه شباهت دارد. براي اينكه مقايسه‌اي كرده باشيم، بد نيست بدانيد كه اگر مي‌شد يك تلسكوپ نوري، با آينه 300 متري ساخت، قادر بوديم ستاره شعراي يماني را به وضوح و پرنوري يك قرص ماه كامل مشاهده نماييم.

مزيت عمده استفاده از امواج راديويي براي مشاهده آسمان، اين است كه حتي در نور روز و هواي ابري نيز مي‌توان رصد را ادامه داد. در طول روز پخش نور خورشيد توسط مولكولهاي گازيِ جوّ زمين باعث مي‌شود كه لايه‌اي روشن و آبي اطراف ما را احاطه كند. شدت روشنايي جوّ زمين در روز به حدي است كه از ميان آن قادر به ديدن ستاره‌هاي كم فروغ بالاي سرمان نمي‌شويم. تنها جرم پرنوري مانند خورشيد و يا در بعضي زمانهاي خاص، ماه نسبتاً كامل را مي‌توان در طول روز رؤيت كرد. همچنين نور مرئي قادر به گذر از لايه‌هاي ضخيم و متراكم بخار آب نمي‌باشد. اين موضوع به طول موج كوچك نور وابسته است. هيچكدام از مواردي كه ياد شد براي امواج راديويي با طول موجهاي بزرگي كه دارند مانع و يا مزاحم شناخته نمي‌شوند و عمليات رصد راديويي پيوسته ادامه دارد.

در مورد تلسكوپهاي راديويي بسيار عظيم، نظير راديو تلسكوپ 305 متري آرسيبو واقع در كشور پورتوريكو، يك مشكل اساسي وجود دارد و آن، اين است كه حركت دادن چنين مجموعه عظيمي براي تنظيم روي سوژه مورد نظر، غير ممكن مي‌باشد. از اين رو دانشمندان براي رصد يك جرم سماوي خاص، بايد آنقدر صبر كنند تا در اثر چرخش زمين به دور خودش و يا خورشيد، هدف در راستاي ديد اين بشقاب بزرگ قرار گيرد..
براي رفع اين مشكل و همچنين به دليل نياز به دستيابي به قدرت تفكيك بيشتر، روش ديگري در ساخت و استفاده از راديو تلسكوپها به وجود آمده است كه مبتني بر تداخل‌سنجي راديويي است.

در اين روش مجموعه‌اي از چند راديو تلسكوپ به نسبت كوچكتر، با كمك هدايت كننده‌هاي كامپيوتري در جهت خاصي تنظيم شده و سيگنالهاي دريافتي از آنها آناليز مي‌شود تا تصوير واحد و واضحي به دست آيد. اخترشناسان راديويي با استفاده از روش تداخل‌سنجي قادر به رصد آسمان با دقتي افزون بر 001/0 ثانيه قوسي هستند. در اين روش آنتن‌ها را روي خطي كه خط مبنا ناميده مي‌شود، به دنبال هم نصب مي‌كنند. معمولا نصب آنتن‌ها روي ريلي عمود بر خط مبنا صورت مي‌گيرد تا در صورت لزوم بتوان زاويه خط را نسبت به نصب مرجع تغيير داد. حال چنانچه امواج دريافتي عمود بر خط مبنا نباشند، تلسكوپها در فواصل زماني متفاوتي، موج يكساني را دريافت مي‌كنند.

با استفاده از الگوريتمهاي رياضي و توجه به فواصل زماني دريافت سيگنالها، مي‌توان موقعيت منبع راديويي را با دقت بسيار خوبي تخمين زد. هر چه فاصله تلسكوپها از يكديگر بيشتر باشد، اختلاف زماني و در نتيجه دقت اندازه‌گيري افزايش خواهد يافت. در اين روش، فاصله اولين تا آخرين تلسكوپ، معادل قطر بشقاب تلسكوپ واحد در نظر گرفته مي‌شود.
نمونه‌اي از اين گونه تلسكوپها، مجموعه‌اي با نام "آرايه خيلي بزرگ" (VLA) مي‌باشد كه در نيومكزيكوي آمريكا قرار دارد و طول خط مبناي آن 36 كيلومتر است.

اين مجموعه عظيم از 27 عدد تلسكوپ با قطر بشقاب 25 متر تشكيل شده است. آنتنها روي ريلهايي قرار گرفته‌اند كه به دانشمندان اجازه مي‌دهد بتوانند آنها را در انواع چيدمانهاي (آرایه)مختلف تنظيم نمايند. 

جنبه های فنی رادیوتلسکوپها

راديوتلسكوپها همانند دستگاه‌هاي راديويي معمولي كه در تمام منازل يافت مي‌شود، كار مي‌كنند. اما ميان اين دو وسيله، دو تفاوت عمده وجود دارد. اول امواجي كه راديو‌تلسكوپها مجبور به آشكار سازي آنها هستند، بسيار ضعيف بوده و دوم اینکه راديوتلسكوپها بايد تمام سيگنالهاي دريافتي را براي آناليزهاي بعدي ذخيره نمايند. از نظر ساختماني، یك راديوتلسكوپ را مي‌توان به هشت قسمت اصلي و مهم زير تقسيم‌بندي نمود:

1. آنتن
2. پيش تقويت كننده يا آمپلي‌فاير اوليه
3. مخلوط كننده
4. نوسان ساز
5. تقويت كننده موج متوسط يا آي‌اِف
6. آشكارساز مجذوري
7. تقويت كننده DC
8. ابزار ضبط اطلاعات

آنتن                                                         .
   در عالم الكترونيك، آنتن به سيستمي مشتمل بر سيمها و يا ساير اجسام هادي گفته مي‌شود كه جهت ارسال و يا دريافت امواج راديويي يا ساير طول موجهاي امواج الكترومغناطيسي به كار مي‌روند. اين ايده اولين بار توسط گاگليلمو ماركوني در سال 1897 ارائه شد.
در يك آنتن فرستنده، سيگنالهاي رسيده از مدار الكتريكي باعث نوسان الكترونها در آنتن مي‌شوند. حركت بار الكتريكي باعث توليد ميدان الكترومغناطيسي در اطراف خود شده و اين ميدان به نوبه خود امواج الكترومغناطيسي را در جهت خاصي كه به طراحي آنتن بستگي دارد پخش مي‌كند. براي مثال آنتن ايستگاه‌هاي راديويي به گونه‌اي طراحي مي‌شوند تا امواج را در تمام جهات به طور يكسان پخش نمايند اما از آن سو آنتن‌هاي يك دستگاه رادار امواج را در جهت خاصي منتشر مي‌نمايد.
در آنتنهاي گيرنده، مسير بر عكسي براي توليد جريان در مدار آنتن طي مي‌شود. ابتدا امواج الكترومغناطيسي به گونه‌اي باعث تحريك الكترونها مي‌شوند كه جريان القايي در مدار آنتن توليد مي‌گردد، سپس اين جريان در مدارهاي الكتريكي خاصي تقويت و فيلتر ‌شده و در نهايت اطلاعات آن استخراج مي‌شود.
در راديو تلسكوپها و يا در تلسكوپهاي راداري، معمولا از آنتن‌هاي بشقابي براي دريافت امواج استفاده مي‌كنند. آنتن راديوتلسكوپها آشكارترين بخش آن هستند. آنها موظفند امواج راديويي فوق‌العاده ضعيفي را كه از اعماق فضا به زمين مي‌رسد جمع‌آوري نمايند. اغلب اين آنتن‌ها بسيار بزرگ هستند تا تلسكوپ قادر به نگاه دقيقتر و عميقتري به فضا باشد.

  پيش‌ تقويت كننده                                                                                   سيگنالهاي راديويي گسيل شده از فضا بسيار ضعيف هستند. ضعف اين سيگنالها زماني بيشتر نمايان مي‌شود كه بدانيم اگر تمامي انرژي حاصل از دريافت اين سيگنالها را از ابتداي تاريخ مشاهده فضا با تلسكوپهاي راديويي، با هم جمع كنيم به سختي قادر به آتش زدن يك چوب كبريت خواهيم شد. متوسط انرژي سيگنالهاي راديويي كه از فضا دريافت مي‌شوند در حدود 5-10*2 وات مي‌باشد.
براي اندازه‌گيري و مشاهده چنين سيگنال ضعيفي بايد آنچه را كه دريافت مي‌كنيم ميليونها بار تقويت نماييم. اما مشكل زماني خود را نشان مي‌دهد كه بدانيم ابزارهاي الكتريكي كه در راديوتلسكوپها مورد استفاده قرار مي‌گيرند، در زمان عملكرد نويزهاي ضعيف و قوي فراواني توليد مي‌كنند. اگر قادر به تشخيص و حذف اين اغتشاشات نباشيم، در فرآيند تقويت امواج، آنها نيز به شدت تقويت مي‌شوند و امواج ضعيف دريافتي در پس امواج قوي اغتشاشي ناپديد مي‌گردند.
نقش پيش تقويت كننده‌ها تقويت محدوده خاصي از امواج به گونه‌اي است كه كمترين اغتشاش را به آنها وارد كند. به همين دليل اغلب، اين تقويت كننده را تقويت كننده كم اغتشاش مي‌نامند.
براي كاهش اغتشاشات، معمولا از ترانزيستورهاي بسيار ويژه‌اي در اين تقويت كننده‌ها استفاده مي‌شود و در ضمن، با سرد كردن آنها تا دماهاي نزديك به صفر مطلق، سعي مي‌كنند تا جاييكه امكان دارد اغتشاشات كمتري توليد شود.

 مخلوط كننده ها     

 وظيفه مخلوط كننده كاهش و تغيير فركانس سيگنالهاي دريافتي از پيش‌تقويت كننده مي‌باشد. اين كار به دو دليل انجام مي‌گيرد. اول اينكه از نظر تكنولوژيكي، ساخت تقويت كننده‌ها، فيلترها و ساير قطعات الكترونيكي كه قادر به كار با امواج فركانس بالا باشند، سخت و گران است. دوم اينكه اگر ما تمام تقويتها را با فركانسي كه دريافت مي‌كنيم انجام دهيم، امكان بازگشت امواج به آنتن و توليد پس‌خور به شدت افزايش خواهد يافت. اين اثر مشابه حالتي است كه يك سخنران ميكروفن را بسيار نزديك به دهان نگه دارد.
براي انجام اين كار مخلوط‌كننده موظف است تا سيگنالهاي دريافتي از پيش‌تقويت‌كننده را روي سيگنالهايي با طول موج بالا و فركانس پايين كه از دستگاه نوسان ساز دريافت مي‌كند، سوار نمايد. اين كار در مخلوط‌كننده به دو شكل و همزمان صورت مي‌گيرد به اين معني كه مخلوط‌كننده دو موج خروجي دارد كه يكي حاصل جمع دو ورودي و ديگري حاصل تفريق آنها است. با گذراندن اين دو خروجي از يك فيلتر، هركدام كه فركانس كمتري داشت، انتخاب شده و به عنوان سيگنال ورودي به تقويت‌كننده آي‌اِف ‌فرستاده خواهد ‌شد.

 نوسان‌ساز              
   اكثر راديو‌تلسكوپها از نوسان‌سازهاي كوارتزي استفاده مي‌كنند. مزيت عمده استفاده از كريستالهاي كوارتز در توليد نوسان، پايداري خوب و اغتشاش كم در خروجي آنها است. از آنجايي‌كه طبيعت راديو‌تلسكوپها اقتضا مي‌كند تا در باند پهني از امواج عمل نمايند، اغتشاش اندكي در نوسان توليدي، قابل اغماض مي‌باشد .اگرچه اغتشاشات آنقدر بزرگ نيستند كه توليد مزاحمت نمايند اما بايد مراقب بود كه اين اغتشاشات، نويزهاي طبيعي سيستم را تشديد ننمايند، چراكه در آن صورت سيگنالهاي خروجي تلسكوپ تغيير خواهد كرد و اغتشاشات همانند دريافت واقعي تفسير خواهند شد.

  تقويت كننده آي‌اِف                                                      .
   در يك تقويت كننده موج متوسط با استفاده از فيلترهاي مخصوصي، تنها به محدوده‌اي خاص از امواج اجازه عبور مي‌دهند. اگرچه محدوديتي در انتخاب فركانس كاري تقويت‌كنندهاي آي‌اِف وجود ندارد اما معمولا فركانسهاي 70، 45، 4/21 و 7/10 مگاهرتز در آنها به عنوان فركانس كاري در نظر گرفته مي‌شود. با اين كار فركانسهاي زائد حذف شده و محدوده خاصي كه مورد نظر است به شدت تقويت و آشكار مي‌شود.
در راديوهاي رايج، مداري وجود دارد كه به مجموعه آن كنترل خودكار بهره مي‌گويند. اين مدار براي دريافت صدايي واضحتر و شفافتر، تغييرات اندك و ناچيز در قدرت سيگنالهاي دريافتي راحذف مي‌كند. در رصد راديويي اين تغييرات اندك و جزئي دقيقا همان چيزي است كه ناظران به دنبال آن هستند. بنابراين زماني كه از راديوهاي معمولي براي رصدهاي راديويي استفاده مي‌گردد، اين مدار را بايد از كار انداخت.

 آشكارسازهاي مجذوري                              
   اگر فركانس خروجي تقويت‌كننده آي‌اِف را به يك ولت‌سنج جريان مستقيم وصل كنيم، صفحه نمايشگر مقدار صفر را نشان خواهد داد. اين امر به دليل ماهيت نوساني فركانس است كه زماني بيش از صفر و زماني كمتر از صفر است.
براي اينكه قادر باشيم تعريف خوب و قابل دركي از انرژي دريافتي از آسمان ارائه دهيم، معمولاً از قطعه ساده‌اي براي هم علامت كردن و يا حذف قسمت منفي موج استفاده مي‌كنيم. در اكثر راديوتلسكوپها اين قطعه ساده كه يك ديود معمولي است، فقط به جريانهايي با ولتاژ مثبت اجازه عبور مي‌دهد. به اين ترتيب ولتاژي كه ولت‌سنج نشان مي‌دهد برابر با جذر ولتاژ ورودي است.

 تقويت كننده جريان مستقيم                                 .
   در طي فرآيند مستقيم‌سازي ولتاژ و همچنين قبل از آن، مقادير زيادي اغتشاش ناشي از عملكرد ابزارهاي الكترونيكي به موج اصلي اضافه مي‌شود. از آنجايي‌كه قدرت امواج دريافت شده از فضا بسيار ضعيف است، در لواي اغتشاشات هر چند كوچك پنهان خواهد شد.
براي كم‌رنگ كردن اين موضوع معمولا از انتگرالگيرهايي با پله زماني معلوم استفاده مي‌كنند. اين امر باعث مي‌شود كه قله‌هاي بسيار بزرگ اغتشاشات روي سطح ملايم موج اصلي سرشكن شود و تنها اندكي قدرت موج دريافتي را تغيير دهد.

 ابزارهاي ذخيره اطلاعات        
   اطلاعات به دست آمده بعد از اين همه فرآيند و آناليز، بسيار ارزشمند بوده و بايد در جايي ذخيره شوند. اين اطلاعات كه معمولا ماتريس دو ستونه‌اي از ولتاژ بر حسب زمان هستند را در قديم توسط قلمهاي خودكار و بر روي كاغذهاي بسيار طويل به شكل نمودار ذخيره مي‌كردند. امروزه اين روش تقريبا منسوخ شده و اطلاعات بعد از تبديل به سيگنالهاي ديجيتال در يك كامپيوتر ذخيره و نگهداري مي‌شوند.
اطلاعات ذخيره شده معمولا عبارتند از ولتاژ، پله زماني دريافت، زمان دقيق ثبت اطلاعات و در نهايت دما. دماي محيط و سيستم در آناليز اطلاعات ذخيره شده بسيار مهم است چون همانطور كه تا به حال توضيح داده شد، دما نقش زيادي در توليد اغتشاشات الكتريكي دارد.

حاصل نگريستن به آسمان با يك راديوتلسكوپ، عددي است كه نماينده قدرت امواج دريافتي از آن محدوده مي‌باشد. اگر زاويه ديد راديو تلسكوپ مورد استفاده 1 درجه باشد، با هر بار رصد مقدار عددي ولتاژي را به دست مي‌آوريم كه متناظر با قدرت امواج راديويي گسيل شده از آن منطقه است. حال مي‌توان با چرخاندن راديوتلسكوپ و دريافت اطلاعات ساير نقاط در آن حوالي، نقشه راديويي منطقه‌اي از آسمان را تهيه كرد. اين نقشه راديويي، ماتريسي از اعداد است كه با توجه به زاويه ديد تلسكوپ، وسعت مشخصي از فضا را در بر مي‌گيرد. هر قدر زاويه ديد تلسكوپ كوچكتر باشد، قدرت تفكيك تصاوير حاصل از آن افزايش مي‌يابد. جدول  زير نمونه‌اي از اطلاعات ذخيره شده از آسمان را نمايش مي‌دهد كه مي‌تواند يك كهكشان دوردست باشد:

0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 1 0 0 0
0 0 1 2 1 0 0
0 1 2 3 1 1 0
0 1 2 4 2 1 0
0 1 3 5 3 2 1
0 1 2 5 4 2 1
0 1 2 4 5 4 1
0 1 2 3 4 3 2
0 1 2 2 3 2 1
0 1 2 2 2 2 1
0 1 1 1 2 1 0
0 0 1 1 2 1 0
0 0 0 1 1 0 0
0 0 0 0 1 0 0
0 0 0 0 0 0 0
نمايش عددي يك چشمه راديويي توسط ماتريسي از اعداد

شباهتها و تفاوتهای تلسکوپ رادیویی با تلسکوپ بازتابی

تلسكوپ بازتابي

تلسكوپ راديويي

مشابهت های میان تلسکوپ رادیویی با تلسکوپ بازتابی عبارتند از:
1-هر دو دارای آینه ای هستند که معمولاً به شکل سهمیوار است.
2-در هر دو از استقرار معدل النهاری استفاده می شود.
3-هر دو برای جمع آوردن انرژی اجرام سماوی مورد مطالعه بکار می رود.
4-هر دو چنان طرح می شوند که تا حد امکان توان تفکیک بزرگی داشته باشند.

تفاوتها عبارتند از :

آ.آینه نوری که یک تلسکوپ بازتابی از شیشه ای ساخته شده که لایه نازکی از آلومینیوم بر آن اندود شده است در حالی که آینه رادیویی از شبکه ای سیمی یا از ورقه های فلزی که به دقت بریده شده اند ساخته شده است.

ب.بعضی از تلسکوپهای رادیویی (از جمله تلسکوپ رادیویی به قطر 305 متر در آره سی بو ، پوئر ریکو) پایه ندارند. و تنها در مواقعی می توانند مورد استفاده قرار گیرند که شی مورد مطالعه در موضعی مناسب برای رصد باشد. تلسکوپهای رادیویی دیگر (مثلا تلسکوپی به قطر 91 متر در گرین بنک،ویرجینیای غربی) را تنها می توان از حیث ارتفاع از افق تغییر جهت داد و فقط موقعی قابل استفاده است که شی در نصف النهار مکان یا نزدیک به آن باشد.

پ.زمین کلاً توانی در حدود یکصد وات را از چشمه های رادیویی قوی دریافت می کند. از این مقدار فقط وات را تلسکوپهای رادیویی غول پیکر دریافت می کنند. توانی که یک تلسکوپ رادیویی جمع می کند باید یک تریلیون مرتبه یا بیشتر تقویت شود تا ثبات بتواند آن را ثبت کند.

ت.کمترین زاویه ای که تلسکوپهای رادیویی می توانند از هم تفکیک کنند (توان تفکیک ) بسیار بزرگتر از این زاویه در تلسکوپهای نوری است (یعنی نمی توان به جزئیاتی در حد تلسکوپهای نوری دست یافت).
توان تفکیک یک تلسکوپ رادیویی 180 متری برای موج 20 سانتیمتری عبارت است از:

یعنی برابر با 4 دقیقه و 40 ثانیه.
به این ترتیب دو چشمه رادیویی را که موج رادیویی 20سانتیمتری گسیل می کنند تنها در صورتی می توان به دو گسیلنده مجزا تفکیک کرد که فاصله زاویه ای بین آنها 4 دقیقه و 40 ثانیه باشد.
راههای چندی برای بهتر کردن توان تفکیک یعنی برای کوچکتر کردن آن، وجود دارد . دو تا از این راهها عبارتند از:
1.استفاده از تداخل سنج رادیویی. تداخل سنج رادیویی تشکیل شده است از دو تلسکوپ رادیویی که به فاصله چند یا چندین کیلومتر از یکدیگر قرار گرفته اند. در چنین وضعی فاصله بین دو دستگاه به مثابه قطر آینه در فرمول بالا به کار می رود و به این ترتیب توان تفکیک به میزان زیادی افزایش پیدا می کند . این تداخل سنج ها تعیین مکان دقیق بسیاری از چشمه های رادیویی را میسر ساختند.

2.ردیفهایی متشکل از چندین آنتن دو قطبی ثابت نظیر تلسکوپ رادیویی میلزکراس دانشگاه سیدنی استرالیا با چنین تلسکوپی می توان با هزینه نسبتاً کم به توان تفکیک خوبی دست یافت.

تفاوتهایی میان تلسکوپهای نوری و رادیویی عبارت است از:
 1-نور ستارگان را فقط در هنگام شب می توان مطالعه کرد ولی موج رادیویی را در بیست و چهار ساعت شبانه روز می توان مورد بررسی قرار داد. این امواج تقریباً بی آنکه با مانعی روبرو شوند. از ابر های جو زمین و نیز از خلال گاز و غبار میان ستاره ای که نواحی وسیعی از کیهان را فرا گرفته است می گذرد.

2-در حالی که محصول نهایی تلسکوپ نوری عکس یا رصد بصری است. اطلاعاتی که از تلسکوپ رادیویی به دست می آید به صورت جریانهای متوج الکتریکی است که با دستگاه سنجی خوانده می شود موج رادیویی که از کاسه سهمیوار منعکس می شود به گیرنده ای که در کانون سهمیوار قرار دارد می رسد. علامت دریافت شده پس از تقویت به دستگاه سنجش منتقل می گردد.

3-در حالی که رصدخانه نوری را معمولاً در قله کوهها می سازند تا بالاتر از لایه بزرگی از جو باشد نکته اصلی در تعیین محل استقرار رصد خانه رادیویی دور بودن آن است. از علائم رادیو و تلویزیون و نویزی که منشاء آن سیستم احتراق اتومبیل ها و هواپیما است.

 منبع : haftaseman.ir از   spacescience.ir    و ngdir.ir  

اميدوارم با نظر دادن من رو خوشحال كني

آماده سازی رصد در شهر

آماده سازي رصد در شهر

 

آلودگي نوري افسار گسيخته‌ي امروزي آسمان شب را از ما گرفته است. هميشه از مردم مي‌شنوم كه با اندوه از كودكي خود صحبت مي‌كنند كه « مي‌توانستم راه شيري را در آسمان ببينم ولي امروزه ديگر نمي‌شود آن را ديد.» امروز بسياري از علاقه‌مندان نمي‌دانند حتي چطور زير گنبد آسمان تاريك چقدر راحت مي‌توان از رصد لذت برد.

اما تأمل كنيد! همه چيز را از دست نداده‌ايم. اكثر ستاره شناسان آماتور كه يك شهر بزرگ يا اطراف آن زندگي مي‌كنند، با تلسكوپ‌هاي خود رصدهاي جالبي انجام مي‌دهند كه شايد در يك آسمان تاريك مي‌شد به آن رسيد. فط بايد براي اين‌كار چند نكته را بدانيد و آن‌وقت به دنبال ابزار مناسب رصدي مناسب هم باشيد.
ابتدا نگاهي به مشكل آلودگي نوري مي‌اندازيم و چند اصطلاح را تعريف مي‌كنيم. آلودگي نوري دو حالت دارد: روشنايي آسمان (sky glow) و روشنايي آسمان محلي (يا اطراف محل رصد). روشنايي آسمان به همان نور ضعيفي برمي‌گردد كه بالاي افق ناظر ديده‌ مي‌شود؛ كه مشخص است كه تركيبي از صدها يا هزاران لامپ در ساختمان‌ها و بناهاي شهري،‌ پارك‌ها، و بزرگراه‌ها مي‌تواند اين مشكل را به‌وجود آورد. نتيجه‌ اينكه نور ستارگان كم‌نورتر عملاً حذف مي‌شود. آلودگي نوري محلي، در شهرهاي بسيار بزرگ و حومه‌ي آنها اتفاق مي‌افتد. اغلب باعث مي‌شود كه ‌كم‌تر جايي حتي با كمي تاريكي وجود داشته باشد. مثل نورافكن يك ساختمان نزديك منزل  شما يا چراغ‌هاي محله‌اي كه در آن زندگي مي‌كنيد. اين نوع آلودگي نوري چندان هم نمي‌تواند باعث روشنايي آسمان و حذف ستارگان شود، ولي بازهم نور ستارگان و اجرام كم نور را به مقدار قابل ملاحظه‌اي كم مي‌كند. در اين حالت شايد در ميدان ديد ابزار خود با رصد گوشه‌ چشمي بتوانيد آنها را تشخيص دهيد. خبر جالب اينكه مي‌شود هر دو مشكل را مرتفع كرد و شما مي‌توانيد از رصد در منزل خود در يك شهر  بزرگ هم لذت كافي را ببريد.

 

ابزار         

 

اين بحث را با تلسكوپ‌ها شروع مي‌كنيم كه بهترين ابزار براي محيطهاي شهري به حساب مي‌آيند {بخصوص اگر مجهز به سيستم هدايت الكترونيك باشند}. «اگر از منطقه‌اي با آلودگي نوري زياد رصدكنيم،‌ تلسكوپ‌هاي كوچك بهتر از بزرگ هستند.» اين حرف تكراري كاملاً غلط است. اين بحث قديمي براساس اين اصل است كه چون دهانه‌ي بازتر نور بيشتري جمع مي‌كند، در آسمان شهري نمي‌توانيم از تلسكوپ‌هاي بزرگتر استفاده كنيم. ولي واقعاً اين‌طور نيست. تلسكوپ بزرگتر نور ستارگان و در نتيجه‌ مكان آنها را به‌خوبي مشخص مي‌كنند. در شهرها هم يك تلسكوپ 12 اينچي ستارگان بيشتري نسبت به 6 اينچي نشان مي‌دهد. ولي همين مسأله اين ذهنيت غلط را درست كرده است. ميزان گرماگيري و تلاطم‌ جوي است كه تلسكوپ‌هاي بزرگ‌تر را دچار مشكل مي‌كند و نه نور دريافتي! شب‌هايي بوده كه من به خاطر تلاطم جوي با تلسكوپ 18 اينچي تصاويري را گرفته‌ام كه به اندازه‌ي 4 اينچي شكستي يا 8 اينچي انعكاسي هم نبوده است.  ولي با آلودگي نوري آسمان كاري نمي‌شود كرد. 

حالا مسأله اي كه مطرح مي‌شود بودجه‌ي هر رصدگر براي خريد تلسكوپ است. بسته به اين‌كه كجا زندگي مي‌كنيد، بزرگي تلسكوپ انتخابي براي خريد تغيير مي‌كند. تلسكوپ را بايد كجا برپا كرد؟ باوجود يكه تلسكوپ براي استفاده آماده است ولي بايد خيلي سريع براي برپاكردن آن به محل تاريكي برده شود. ولي واقعيتي را هم نبايد فراموش كرد. شيوع تنبلي و البته دشواري در برپا كردن تلسكوپ بين اخترشناسان آماتور و علاقه‌مندان است! «مي‌دونم كه آسمون امشب صافه ولي خسته‌ام و تلسكوپ هم دقت و حوصله‌ي زيادي مي‌خواد تا آماده‌اش كنم. فردا رصد مي كنم. خُب تلويزيون بهتره!»
بنابراين وقتي آلودگي نوري هيچ تأثيري در انتخاب تلسكوپ ندارد، محل زندگي شما اهميت پيدا مي‌كند.  اگر در يك آپارتمان 3 طبقه زندگي مي‌كنيد، نبايد تلسكوپ خیلی بزرگي بخريد كه مجبور شويد آن را با همه‌ي متعلقاتش چند دفعه بالا و پايين ببريد. در اين حالت بهترين راه حل يك جاي مناسب مثل پاركينگ يا انباري است كه اتاقي براي نگه‌داري تلسكوپ داشته باشد.
دو اخترشناس آماتور را مي‌شناسم كه در مناطقي زندگي مي‌كنند كه آلودگي نوري وحشتناكي دارد. «جك» يك شكستي پايه آلماني 90 ميليمتري دارد (به قيمت 302.000 تومان). مسلماً او فقط مي‌تواند در آسمان بسيار صاف و تاريك رصدئ خوبي داشته باشد.  و ديگري به‌نام «كارل» كه يك شكستي 20 اينچي دارد (حدود 10 هزار $). ولي به‌خاطر اندازه‌ي بزرگ تلسكوپ فقط 3 يا 4 بار در سال مي‌تواند از آن استفاده كند. بنابراين كدام تلسكوپ بهتر است؟ به نظر من جواب واضح است. شكستي كوچك بهتر است چراكه «جك» با رصدهاي پياپي دنياي ديگري را تجربه مي‌كند. چيزي كه براي همه مهم است، كوچك، ارزان، گران قيمت، يا پيشرفته است. بهترين تلسكوپ دنيا آن است كه شما دائماً از آن استفاده مي‌كنيد و سرشار از لذت مي‌شويد. اما برخی از تلسکوپهای آماتوری هستند که درای اندازه های استانداردی می باشند. مانند تلسکوپهای 6 اینچی دابسونی ، 8 اینچی نیوتونی ، 10 اینچی دابسونی ، 12 اینچ دابسونی و 5 اینچ نیوتونی که دارای قیمتهای بسیار مناسبی هستند.

اخترشناسان شهري با استفاده از تلسكوپ‌هاي موتوردار، مزيت‌هاي زيادي به‌دست خواهند آورد. بسيار عالي است كه از اين طريق آسمان را در محلي تاريك مساحي كنيم؛ ولي در آسمان روشن شهري تشخيص ستارگان كم ‌نور و محل آنها بسيار مشكل است. يك نكته: در تلسكوپ‌هاي موتوردار سيستم ردياب پايه از سيستم اُپتيكي كاملاً جداست. يعني مكان‌يابي يا مساحي از طريق ردياب نيازي به ميدان ديد واقع در تلسكوپ ندارد. جداي از نوع تلسكوپ، بهينه سازي آن هم يكي از مهم‌ترين كارهايي است كه بايد همواره انجام دهيد. يكي از مؤثرترين روش‌ها براي بهينه سازي، لوله‌اي بزرگ در اطراف بدنه‌ي تلسكوپ است. نه‌تنها كمي باعث كاركرد بهتر عدسي‌هاي شكستي يا صفحه‌ي تصحيح كننده‌ مي‌شود، بلكه مانعي براي نورهاي مزاحم اطراف هم هست. بخصوص اين مسأله براي تلسكوپ‌هاي بازتابي نيوتني مهم است كه كانوني كننده اغلب نزديك به بخش‌ جلويي روزنه‌ي تلسكوپ است و ممكن است از طريق حداقل نورهاي محيطي روشن شده و آنها را نيز به چشمي برساند. با قرار دادن اين لوله حداقل يك برابر كانوني كننده، اين مسأله را تا حدودي حل مي‌كند و تضاد نوري را به شدت افزايش مي‌دهد. انتخاب چشمي مناسب به اندازه‌ي انتخاب تلسكوپ مناسب اهميت دارد. چشمي مي‌تواند اختلاف زيادي بين ديدن و نديدن جسم باشد. هرگز چشمي را  برپايه بزرگنمايي انتخاب نكنيد! شايد كمي با ديدگاه اوليه‌ نسبت به اين قضيه عاقلانه به نظر نرسد ولي بزرگنمايي در رده‌ي دوم اهميت قرار دارد. عدسي شئ، قطر باريكه‌ي نوري است كه از چشمي خارج مي شود. مي‌توانيد عدسي شئ تلسكوپ يا دوچشمي را با قرار دادن آن در يك سطح روشن مانند ديوار يا آسمان روز  (و نه به سمت خورشيد!) ببينيد. به عقب برمي‌گرديم و نگاهي گذرا به قرص نوري مي‌اندازيم كه ظاهراً درون عدسي شناور است. قطر شئ با ميزان بزرگنمايي تغيير مي‌كند. براي پيدا كردن قطر آن از دو فرمول زير استفاده مي‌كنيم:    

 

 

Exit pupil	= diameter of the telescope's objective lens or primary mirror in millimeters / magnification
	= focal length of the eyepiece in millimeters / telescope's focal ratio (its "f/ number")

 

 

  يك مثال: فرض كنيد چشمي25 ميلي‌متر در يك تلسكوپ 6 اينچي (f/8) مي‌شود. اين تركيب بزرگنمايي 48 را توليد مي‌كند.
براي عدسي شئ زير داريم:

 Exit pupil = (152mm / 48) = (25mm / 8) = 3.1mm

 
دانستن قطر عدسي بسيار مهم است زيرا اگر بسيار بزرگ يا كوچك باشد، تصوير نهايي ممكن است اصلاً جالب نباشد. اين نوري زمينه‌ي آسمان را آنقدر روشن مي‌كند كه باعث حذف بسياري از اجرام سماوي شود. اگر چشمي به عنوان عدسي شئ بسيار بزرگ باشد، تضاد نوري تنها نتيجه‌ي تصوير خواهد بود. از طرف ديگر اگر عدسي شئ كوچك باشد، تصاوير شايد بسيار كم نور باشند و اجرام كم‌نور هم ديده نشوند. هيچ عدسي مناسبي براي رصد «همه‌ي» اجرام سماوي وجود ندارد. جدول زير براي شرايط رصدي شهري پيشنهادهاي قابل قبولي را ارائه مي‌دهد.

 

 

 

هدف	عدسي شئ (برحسب ميلي متر)
خوشه‌هاي بزرگ ستاره‌اي – قرص كامل ماه	3 تا 5
اجرام سماوي كوچك عمق آسمان (بخصوص سحابي‌هاي سياره‌نما و ستارگان دوگانه- جزييات ماه و سيارات در آسمان روشن)	2 تا 4
ستارگان دوگانه – جزييات ماه و سيارات در آسمان تاريك	5/. تا 2

 

در حين انتخاب مطمئن شويد كه تيوپ حفاظ چشمي را نيز همراه خود داشته باشيد. اين تيوپ براي محافظت چشم در مقابل نور ورودي به چشم ناظر طراحي شده است. واقعاً مي‌توانند تصويري متفاوت از آنچه قبلاً در حالت عادي مي‌ديديد، از چشمي خواهيد ديد. شخصاً اين ابزار مفيد را به  «مدل لبه دار» ترجيح مي‌دهم. دوچشمي‌ها بايد تمييز نگه داشته شوند، زيرا مقدار بسيار كمي چربي روي عدسي باعث تار شدن ميدان ديد مي‌شود. بيروني‌ترين  بخش چشم يعني مژه‌ها چربي را براحتي جذب مي‌كنند. براي تمييز كردن يك عدسي،‌ از دستمال عدسي استفاده كنيد. با استفاده از محلول ويژه پاك كردن، عدسي آن را تميز كنيد. سطح مقطع عدسي را به آرامي با دستمال خشك كنيد تا چربي را كامل پاك كند. «مداد عدسي» هم براي  اين كار خوب است (بُرُس تميز كننده عدسي كه در دوربين‌هاي عكاسي و دوچشمي‌ها كاربرد دارد). براي جلوگيري از بين بردن لايه نشاني عدسي هرگز

هيچ جسم قابل اصطكاكي را به كار نبريد.

 

 

 بسياري به دليل ناآگاهي يا درك نادرست از اينكه فيلترهاي «كاهش آلودگي نوري» (LPR) دارند كه: در همه جا باعث نجات اخترشناسان از آلودگي نوري مي‌شوند. در نگاه اول شايد به نظر برسد كه LPR اين كار را بخوبي انجام مي‌دهد. ولي بسياري از نورهاي برون شهري در طيف مرئي نيستند؛ بلكه به صورت گسسته در طول موج‌هاي خاصي گسيل مي‌شوند. مثلاً چراغ‌هاي فشار قوي سديم اساساً در نور زرد گسيل دارند. فيلترهاي LPR براي خنثي كردن نورهاي مرئي در طول‌موج‌هاي معيني مورد استفاده قرار گيرند. با اين حال نور ماشين‌ها، ساختمان‌هاو خانه‌ها و ديگر منابع كه از اين نوع لامپ‌ها استفاده مي‌كنند در همه‌ي طول‌موج‌هاي مرئي گسيل دارند.

فيلترهاي LPR اجرام عمق آسمان را روشن‌تر نمي‌كنند. آنها همه‌ي نورهايي كه در طول موج‌هاي خاص هستند، و از همه جهات مي‌آيند، سد مي‌كنند. اين بدان معناست كه اين فيلترها كاملاً همه چيز را از ديد پنهان يا كم رنگ مي‌كنند. ولي در اين فرايند زمينه‌ي آسمان بيش از هدف رصدي تاريك بوده و تضاد نوري زياد مي‌شود. بنابراين فيلترهاي LPR بايد ديدن جسم را راحت‌تر كنند نه اينكه آن را روشن‌تر سازند.

و بالاخره يكي از پركاربردترين ابزارهاي رصدي جداي از اينكه كجا باشيد، دوچشمي‌ها هستند.  دوچشمي‌ها هستند كه رصدگران را به حومه شهرها مي‌كشانند و مي‌توانند آسمان را با آن براحتي رصد و مساحي كنند! اگر قدرت ديد چشم غير مسلح در جايي قدر 3  باشد، دوربين دوچشمي 50 ميلي‌متري تا قدر 6 را نشان خواهد داد. در حالي كه چشم در بهترين آسمان تاريك تا قدر 6 مي‌تواند ستارگان را تشخيص دهد. با دوچشمي براحتي مي‌توان ستارگان اصلي را پيدا كرد. اين در حالي است كه با چشم غيرمسلح حتي ستارگان آشنا و پُر نور را هم به سختي مي‌توان ديد. بدون دوچشمي‌ خانه را ترك نكنيد!

 
انتخاب محل رصد

چالش اصلي كه رصدگران با آن روبرو هستند پيدا كردن محل رصد مناسب است. در حالت ايده آل بايد  جايي تاريك، قابل دسترس و مهمتر‌ از همه ايمن باشد. اگر تنها مي‌خواهيد رصد كنيد، ايمني بايد مهمترين اصل انتخاب محل مناسب براي شما باشد. اگر در يك آپارتمان بلند زندگي مي‌كنيد از پشت بام آن استفاده كنيد. خوشبختانه با آسانسور اين محل رصد براحتي قابل دسترس است!!

در اين نوع محل رصدي اگر به اندازه كافي بلند باشد از شر درختان كنار ساختمان، نور خيابان و ماشين‌ها و غيره در امان هستيد! ولي با وجود اين مزايا مشكلاتي هم دارد! پشت بام‌ها آشفتگي گرمايي زيادي را حتي در زمستان جذب مي كنند. گاهي در اين شيوه‌ي رصد با عكس العمل منفي همسايه ها هم مواجه مي‌شويد. مناطقي پوشيده از چمن در پارك‌ها و دشت‌ها يا نزديك ساحل انتخاب‌هاي ديگري مي‌توانند باشند چراكه گرماي كمي را در طول روز جذب مي كنند. پارك‌ها از لحاظ ايمني شايد بهتر و در برخي مناطق بدتر باشند. قبل از اينكه به محل رصد برويد، حتماً قبلاً به آنجا رفته و شرايط را بسنجيد. بهترين كار پيوستن به يك گروه نجوم محلي و استفاده از جلسات آنها است. اغلب گرو‌ه هاي نجومي شب‌هاي رصدي خود را نزديك «ماه نو» در آخر هفته‌ها برقرار مي‌كنند. با اين كار هم از جلسات و برنامه‌هاي ويژ‌ه‌ي گروه نجوم استفاده مي‌كند و هم از شب‌هاي رصدي.

 

تكنيك‌هاي     رصدي
تا آنجا كه ممكن است هر منبع آلودگي نوري را از خود دور كنيد يا نور آن را بلوكه كنيد. درختان ساختمان‌ها و ديگر مواضع اين كار را براحتي برايتان انجام مي‌دهند. مگر از اين نوع محل‌ها دوري نمي‌كنيد تا زاويه‌ي ديد بهتري داشته باشيد؟  در اين نوع محل‌ها برخي از اخترشناسان ابزار و متعلقات مخصوص به خود را مي‌آورند. براي جلوگيري از مشكل آلودگي نوري، مي‌توان از پوشش سياهي استفاده كرد تا داربست آن از جنس لوله‌هاي PVC است. در هواي آرام وساكن، مشكل پوشش خودبه خود حل مي‌شود. ولي در باد بايد اين حفاظ سبُك را روي زمين خواباند. روكش سياه رنگ و كدر را كه به داربست وصل بوده با استفاده از پوشش دوخته شده با چسب به روكش وصل كرد و به داربست چسباند. كُل اين حفاظ را فقط ظرف چند دقيقه مي‌توان دوباره باز كرد.
اگر هيچ حفاظ مناسبي در محل رصد نباشد و شما هم اين داربست را همراه داشته باشيد، بهترين كار اين است كه روكش را روي سر خود بياندازيد تا اطرافتان تاريك باشد. درست مانند عكاسان قديمي كه پارچه‌اي را روي سرشان مي‌انداختند..                                              
خود من هم ترجيح مي‌دهم كه از يك «ژاكت يقه اسكي» استفاده كنم و آن را ابزار استتار شخصي مي‌دانم! حالا وقتي به چشمي نگاه مي‌كنم، لباس را بالا و روي چشمي مي‌كشم. بله عجيب است! ولي من بدون اين‌كار نيم قدر را از دست مي‌دهم.
بالاخره زمان‌بندي در زندگي همه‌چيز؛ بخصوص وقتي مي‌خواهيد رصدگر شهري باشيد. وقتي هدفتان را انتخاب كرديد، چه ماه باشد، سياره يا حتي يك جرم عمق آسمان بهترين زماني كه مي‌توانيد ان را رصد كنيد زماني است كه در بالاترين ارتفاع خود در آسمان باشد. جرمي كه نزديك افق غير قابل رؤيت است، واضح‌تر شده و با ارتفاع گرفتن، نوراني‌‌تر به نظر مي‌‌رسد.
ميزان آلودگي نوري اغلب بعد از نيمه شب به ميزان قابل توجهي كاهش مي‌يابد و در ساعات نزديك صبح به بهترين وضعيت خود براي رصد شهري مي‌رسد. به قول يكي از دوستانم، «گلينيس وان آدن» (Glynis van Uden )، اهل «تيلبورگ» هلند، آسمان خوب، قدرت چشم را قابل انعطاف و براي رصد بسياري از اجرام با مشخصات نوري مختلف آماده مي‌كند. من در نزديكي‌هاي صبح رصدهاي بسياري داشته‌ام و همواره دنبال تعطيلات براي گذران وقت تا صبح هستم. همواره از اينكه صبح دقيقاً موقع خواب مردم بيدارم و زير آسمان پُر ستاره مشغول رصد هستم،‌ لذت مي‌برم. فكر كنيد كه اگر بخواهم خيلي راحت سرم را روي بالش بگذارم و تا صبح راحت بخوابم چه چيز را از دست داده‌ام!
اينها چند روش ساده بودند كه با وجود آلودگي نوري مناطق شهري مي‌توانيد از آنها استفاده كنيد. در نوشته‌هاي بعدي به انواع اجرامي كه مي‌توان به بهترين شكل آنها را رصد كرد، اشاره مي‌كنم

 نویسنده : فيليپ هرينگتون

مترجم : فرهاد زکاوت

منبع مقاله : http://www.astronomy.com

 لطفا نظر دهيد.